Değerli voleybol severler bu bölümde voleybol için özel antrenman prensiplerinden bahsedeceğim. Bunları 3 grupta toplarsak eğer
• Topa bağlı ısınma prensipleri
• Antrenman biçimlerinin organizasyonu ve uygulanmasına dair prensipler
• Psikolojik yüklenme/baskı altında yapılan antrenmana dair prensipler
Aşağıda açıklanmış olan prensipler esas olarak çeşitli performans kategorilerine ait çok sayıdaki antrenman birimlerinin analiz ve gözlemlerine dayanmaktadır. Bu ana prensiplerin amacı, antrenmanı voleybola yani maç karşılaşmasına uygun olarak şekillendirmesinde egzersiz hocasına/antrenöre yardımcı olmaktır.
Bu hususlar; her bir öğrenim alanına ait antrenman dizinlerine bağlı olarak görülebilir ve antrenöre antrenman dizininin hem metodik uygulanmasında hem de geliştirilmesinde destek sağlar.
Bir antrenmanın, spor türü esas alınarak şekillendirilmesi gerektiği genel bir kuraldır. Voleybol oyununun yapısal analizinden elde edilmiş olan ve üst kategori ulusal takımlar için geçerli olan parametreler aşağıdaki gibidir:
• Dinlenme süreçleri ile rotasyon halinde bulunan çok kısadan kısa süreye kadar varan aşırı yüklenmeler.
• İlgili yüklenme süresi ortalama 6 saniyedir.
• Ralliler arasındaki süre ortalama 12,5 saniyedir.
• Bu kısa süreli kas yüklenmeleri, enerji açısından bakıldığında, neredeyse yalnızca anaerobik-alaktasid yüklenmeye sebep olurlar.
• Sprint yükü sprint başına ortalama 3,2 m.dir.
• Sprintlerin yoğunluğu ortalama 17,4 saniyedir.
• Oyuncu ve file pası başına sıçrama hareketleri, ortalama her 26 saniyede bir gerçekleşir.
• Net bir saatlik oyun süresinde sıçrama yükü, oyuncu başına 71 adet sıçramadır.
Yukarıdaki açıklamalardan yola çıkılarak, top ile yapılacak olan antrenmanlarda (kondisyon ve psikolojik özelliklere dayanan antrenman hariç) tekrarlama metodunun kullanılması gerektiği aşikardır. Yani, kısa süreli (yaklaşık 6 saniye) ve maksimum yüklenme, ayrıca aktif ve komple dinlenme araları (1-3 dakika arası).
Aşağıdaki prensipler antrenman için sınırsız, yeni teknik ve taktiklerin öğretilmesinde ise sınırlı olarak geçerlidir. Burada söz konusu olan; yeni bir tekniğe veya taktiğe dayanan bir hareketin edinilmesi veya öğrenilmesi değil, karşılaşmaya uygun şartlar altında bir teknik-taktik hareket antrenmanının veya duruma ya da oyuna uygun bir tatbikatın yapılmasıdır.
Topa bağlı ısınma prensipleri
• Karşılama/Savunma hareketleri hep fileye doğru gerçekleştiğinden, tüm oyuncular fileye dikey doğrultuda ısınma hareketleri yapmalıdırlar. Bu esnada yalnızca ön oyuncular belirli ya da belirsiz smaç hareketleri yaparken, arka oyuncular da her zaman fileye doğru iyi bir birinci pas atmayı çabalamalıdırlar. Bu sırada yalnızca, fileye paralel ve çok yakın gerçekleştirilmesi gereken, pasöre ait ısınma hareketleri için bir istisna yapılabilir.
• File oyuncusu mümkün olduğu kadar sık sıçrayarak hareket etmeli, yani mümkün olduğu kadar hızlı şekilde, duruş halindeki smaçları/aldatmacalardan sıçramalı hücum hareketlerine geçmelidir.
• Geri hat oyuncusu, aynen karşılaşmada oluğu gibi, tüm antrenman boyunca hariç topları ne karşılayabilir ne de defans edebilir. Böylece her iki oyuncunun mekansal/boyutsal tutumları baştan itibaren teşvik edilmiş olur.
• Voleybolun ana biçimi bir üçgen oyun olduğundan, ikili ısınma yerine üçlü ısınma tercih edilmelidir. Bu esnada, iki oyuncu ön hat oyuncusu ve bir oyuncu da geri hat oyuncusu olarak veya tam tersi hareket edebilirler.
• Henüz ısınma esnasında iken, sezinleme gücünü geliştirmek için izleme/takip etme görevleri verilmelidir. Ön hat oyuncusu örneğin frontal şekilde ancak çeşitli yönlere doğru smaç yaparken, arka hat oyuncusu da mümkün olduğu kadar erken şekilde sezinlediği defans bölgesine doğru hareket etmelidir.
• Yukarıda açıklanmış olan prensipler, iki dakikalık aralıklarla oyuncular arasında görev değişimini gerektirir.
• Hazırlığın maça daha uygun bir şekilde tatbik edilebilmesi için, file ve voleybola öz hareket ve faaliyet süreçleri hep birlikte küçük saha maçları vasıtasıyla dahil edilmelidirler. Ortak pasörlü veya pasörsüz olmak üzer bire bir, ikiye iki ve üçe üç olan maçlar uygundur.
• Smaç her zaman endirekt şekilde yapılmalıdır, yani hücum hareketine geçmeden önce bir karşılama/defans hareketi olmalıdır. Böylece hem pasör hem de hücum oyuncusu mükemmel 1. pasları karşılama veya mükemmel karşılamalar sonucunda yapılan hücumlar dışındaki hücum ve karşılama şekillerini de tatbik etmiş olurlar.
• Smaç, baştan itibaren tekli/ikili bloka karşı yapılmalıdır. Bu esnada pasörlerin sırasında bulunan ikinci hücum oyuncusu tarafından pas yapılır (yabancı pas).
• Hücum oyuncuları, hücumu gerçekleştirdikten sonra filenin altından değil, filenin etrafından dolanarak rakip sahasına geçebilirler. Oyuncuların tek bir tarafta smaç ve aynı tarafta da blok ve defans yapmaları daha uygundur.
• Henüz smaç esnasındayken kural hatalarına dikkat edilmelidir (geri hat oyuncusu olarak hücum çizgisinin geçilmiş olması veya ön hat hücum oyuncusu olarak orta çizginin geçilmiş olması veya fileye dokunulması gibi).
• Hızlı hücum oyuncularının smaçları ancak, çeşitli pas kalitelerine sahip blok karşısındaki yabancı paslar sonrasında yapılmalıdır.
• Pasör karşılaşma esnasında sıçrayarak hareket edecekse, henüz ısınma/antrenman devresindeyken, mümkünse hareket ettikten sonra sıçrama pasları yapmalıdır. Pasörden sıçrama paslar beklenmiyorsa, her üçüncü pastan sonra bir sıçrama hareketi (örneğin blok) yapmalıdır.
• Topla birlikte yapılan ısınma süreci mümkün olduğunca, ana antrenmana ait hazırlık niteliğindeki biçimleri ihtiva etmelidir. Antrenman hedefi örneğin karşı hücum sonrasında blok ve saha savunmasından ibaretse, saha içi paslaşma topla yapılan ısınma tatbikatının bir parçası olmalıdır.
• Antrenman ne kadar az kapsamlı veya antrenman birimi ne kadar kısa süreli ise, ısınma da o kadar topla birlikte yapılmalıdır.
• Isınma koşusu her zaman oyun sahasının içinde yapılmalıdır (saha çevresinde değil). Bu esnada kol ve omuz ısıtma hareketleri de baştan itibaren dahil edilmelidirler.
• Isınma, ralli sayı sistemi de dikkate alınarak, öyle şekillendirilmeli ve dozajlanmalıdır ki, oyuncular, hemen en yüksek seviyede oyuna başlayabilmeleri için, mental, fiziksel ve psikolojik açıdan harekete geçirilmelidirler. Bu nedenle ısınma sonrasında, psikolojik baskı içeren ve rekabetçi oyun ruhuna sahip antrenman biçimleri tavsiye edilir.
• Karşılaşma öncesi ısınmada yukarıda anılmış olan prensipler, aşağıdaki şekiller de hesaba katılarak, dikkate alınmalıdırlar:
• Topsuz ısınma prensip olarak, henüz antrenman esnasında kendini kanıtlamış ve kararlaştırılmış olan programla aynı anda paralel olarak gerçekleştirilmelidir. Bu süreç bir yandan oyuncu takımını tek vücut olarak takdim edip, takıma olumlu bir psikoloji sağlarken, diğer yandan rakip takımın da psikolojisini muhtemelen bozar. Aynı durum karşılıklı yüreklendirme sözleri ile de sağlanabilir. Sakatlanmaya meyilli veya oldukça motivasyonlu oyuncular, kendilerine ait özel programları uygulamalıdırlar.
• Isınma esnasında ve smaçtan önce en azından karşılama yapan oyuncular ve libero, görevlerine benzer nitelikte parmak paslarını da karşılamadırlar. Oyun sahasının dışındaki bu karşılama alıştırması saha içindeki defans alıştırması ile dönüşümlü olarak gerçekleştirilebilir.
• Isınma sırasındaki oyuncu düzeninin, henüz antrenman sırasında başarılı şekilde denenmiş olan düzen ile aynı olması tavsiye edilir. Örneğin pas oyuncularının birlikte bulunması veya pas oyuncularının çapraz oyuncular ile birlikte olması. Burada ana oyuncular saha içinde, yedek oyuncular ise saha dışında ısınırlar.
• Libero, smaç esnasında bir yedek oyuncu/yardımcı antrenör ile birlikte karşılamayı çalışmalı ve/veya I/V pozisyonundaki rakip oyuncunun hücumlarına defans yapmalıdır.
• Servis esnasında özellikle libero rakip tarafa ait servisleri karşılamalıdır.
• Takımın kendisi hazırlıklı, ancak rakip takım buna hazırlıklı değilse, ayrı bir smacın uygulanması olumlu sonuçlar yaratabilir. Yani, her iki takım kullanma hakkına sahip olduğu smaç süresini kendisi için / kendi yararına tek başına kullanır.
Antrenman biçimlerinin organizasyonu ve uygulanmasına dair prensipler ve Psikolojik yüklenme/baskı altında yapılan antrenmana dair prensipleri konunun uzunluğundan dolayı bir sonraki yazımda sizlerle paylaşacağım.
Ayrıca kaynaklarından ve derin voleybol bilgilerinden faydalandığım bana son 5 yılda Almanya’daki en büyük desteği ve yardımı esirgemeyen Trainer Akademi’deki koordinatörüm çok değerli voleybol dehası profesör Athanasios Papageorgiou’ya buradan teşekkürlerimi sunarım.
Bir sonraki yazımda buluşmak dileğiyle !!
Gürsel YEŞİLTAŞ
Comments are closed.