Balık yağıyla ilgili çok sayıda araştırmalar yapılmış ve balık yağının faydaları üzerine önemli tespitler elde edilmiştir. Kalp hastalıklarından depresyona kadar birçok hastalıkta balık yağının yararları daha fazla bir şekilde gündeme gelmektedir. Balık yağın faydaları içerdiği omega 3 yağ asidinden kaynaklanmaktadır. Balık yağının içinde EPA ve DHA adı verilen Omega-3 yağ asitleri vardır.
Balık yağı çeşitleri: Balık yağı çeşitleri 2 şekildedir.
1-Fish body oil: Balığın gövdesinden elde edilen balık yağı.
2-Cod liver oil: Balığın karaciğerinden elde edilen balık yağı.
Her ikisinde de omega 3 bulunur. Cod liver oil A ve D vitamini bakımından da zengindir.
Balık Yağı ve Faydaları
Balık yağı faydaları denilince ilk akla gelen kalp damar hastalıklarına olan olumlu katkılarıdır. Balık yağının içinde bulunan omega 3 yağ asitleri kalbi korur, kanı inceltici, kolesterolü düşürücü ve kalp ritmini düzenleyici etkisi balık yağı yararları arasında en fazla bilinenlerdir.
Omega 3 yağ asidinin beynin yaşlanma sürecini azaltıcı etkisinin olduğu ve de Alzheimere karşı koruyucu özellik taşıdığı belirtilmiştir.
Omega 3 sağlıklı nöral yolları oluşturmak için temel teşkil eder. Yeterli omega 3 yoksa depresyon, bipoler bozukluk ve birçok başka psikolojik rahatsızlıklara yol açar.
Çocuklarda balık yağı kullanımı: Omega 3 ün çocuklarda zihinsel gelişimlerini olumlu etkilediği ve öğrenme kapasitesini artırdığı gözlemlenmiştir.
Hiperaktivite görülen çocuklarda, omega 3 bu sorunun giderilmesinde önemli katkılar sağladığı tıp adamlarının dile getirdiği bir tespittir.
Diyabetin neden olduğu hasarları önleyici etkisi bir diğer balık yağı faydaları arasında yer alır. Yaşlılıkta görülen göz bozukluğu(maküler dejenerasyonu) görülme oranını azaltır.
Omega 3 kansere karşı koruyucu ve önleyici nitelik taşıdığı yapılan çalışmalarda ifade edilmiştir.
Yağsız Kas Kütlesini Korumaya Yardımcı Olur
Kemoterapi gören kanser hastalarının kas kaybını engellemeye yardımcı olan balık yağı, siz uykudayken bile metabolik olarak aktif olan kaslarınızı koruyacak ve daha fazla kalori yakmanıza neden olacaktır. Günde 2.2 gr. EPA alan ve almayan hastalar arasında yapılan karşılaştırmalı araştırmada, balık yağı almayan grubun ortalama 2.3 kg. kaybettiği, balık yağı alan grubun %69’unun da kaslarını koruduğu ya da yeni kas artışına sahip oldukları görülmüştür.
Kemikleri Güçlendirir
Kemik yoğunluğunu korumak söz konusu olduğunda akıla sadece kalsiyum, D vitamini ve magnezyum gelmemelidir. DHA omega-3 yağ asitleri kemik sağlığı için oldukça önemlidir. Farelerin kemik uzunları üzerinde yapılan bir araştırmada DPA omega-6 yağ asitleri ve DHA omega-3 yağ asitleri karşılaştırılmıştır ve sonunda omega-6 alan farelerin kemiklerindeki mineral miktarının omega-3 alanlara göre daha az olduğu görülmüştür. Omega-3 destekleri kemik yoğunluğunu korumakta oldukça başarılıdır ve osteoporoza (kemik erimesi) karşı en büyük destekçilerinizden biridir.
Vücut Yağlarını Eritmeye Yardımcı Olur
Balık yağı omega-3 yağ asitlerinden meydana geldiği için vücuda esansiyel yağ desteği sağlar. Esansiyel yağları vücut tek başına üretemez, gıdalar yoluyla alınması gerekmektedir. Balık yağı vücutta yağa dönüşmez (yağ olarak depolanmaz); aksine hücreleri koruyucu bir yağ tabakası olarak kullanır. Tüm yağlar hücre koruyucu bir tabakaya dönüşebilir ancak hücrelerin en iyi şekilde fonksiyon gösterebilmesi için balık yağı gereklidir çünkü insülin aktivitesini arttırır. Yağ kaybı için daha iyi bir insülin duyarlılığı gereklidir. Eğer insülin hassasiyetiniz azsa, yağ kaybetmeniz çok zordur. 6 hafta boyunca günde 4 gr. aspur (yalancı safran) yağı ve balık yağı alan iki grup kıyaslandığında, balık yağı alan grubun kas kütlesinin arttığı ve daha fazla yağ kaybettiği görülmüştür. Her iki grup da herhangi bir egzersiz yapmamıştır. Balık yağı alan grubun aynı zamanda stres hormonu kortizol seviyesinde de düşüş görülmüştür. Kortizol, kas yıkımına sebep olan ve yağ almayı kolaylaştıran katabolik bir hormondur.
Anabolik Olması Sebebiyle Protein Sentezlenmesine Destek Olur
Balık yağı katabolik olan kortizol seviyesini düşürdüğü için, doğal olarak anabolik bir besin desteğiymiş gibi gelebilir. Bu fikri destekleyen araştırmalar da bulunmaktadır. 8 hafta boyunca balık yağı ile beslenen yaşlı farelerde protein sentezinde ve kas kesiti boyutunda artış görülmüştür. Balık yağı insanlar için de anabolik bir etki göstermektedir. Günde 4 gr. balık yağı kullanan orta yaşlı yetişkinlerde protein sentezinde artış, kas kütlesinde %2 artış, mTOR sinyalinde %30 artış, insülin duyarlılığında gelişme tespit edilmiştir ama vücut ölçülerinde bir değişiklik görülmemiştir. Balık yağı lösin, BCAA ve whey protein tozu ile birlikte alındığında protein sentezinde daha da artış sağlayacaktır. Daha fazla protein sentezlenmesi, daha az kas kaybı ve daha çok kas yapımı anlamına gelir. Ne var ki NCAA (National Collegiate Athletics Association) okulların burslu atletlere haksız rekabet sayılacağı için omega-3 dağıtmasını yasaklamıştır.
Antienflamatuvar Özellikleri ile Vücuttaki Enflamasyonu Azaltır
Enflamasyon (yangı veya iltihaplanma) vücuttaki canlı dokuların her türlü canlı ve cansız yabancı etkene veya içsel/dışsal doku hasarına verdiği hücresel, sıvısal ve damarsal bir tepkidir. Doğal bir tepki olmasına karşın sağlık açısından vücuda oldukça zararlıdır. Enflasmasyon hastalıklara, geç iyileşme ve obeziteye neden olabilmektedir. Enflamasyon yağ kaybını ve kas geliştirmeyi engeller. Eğer daha zayıf ve daha kaslı olmak istiyorsanız mutlaka vücudunuzdaki enflamasyondan kurtulmanız gereklidir. Vücuttaki yağ dokusu bile tek başına enflamasyon üretmektedir.
Bu noktada antienflamatuvar özellikleri olan balık yağı devreye girmektedir. Balık yağı kortizol seviyesini düşürmektedir. Kortizol seviyesi arttıkça vücuttaki yangı da artmaktadır. Dolayısıyla balık yağı, vücuttaki yangı seviyesini de düşürmektedir; böylece katabolik özellikleri olan kortizol seviyesi düştükçe kas kaybına engel olunur.
Balık yağı hem kronik enflamasyonu hem de akut enflamasyonu azaltmaktadır. Haftanın 7 günü günde 3 gr. balık yağı alan atletlerin enflamasyon seviyesinin, almayanlar göre daha az olduğu görülmüştür. Aynı zamanda egzersizden sonra kaslarda daha az şişkinlik ve ağrı yaşanmıştır. Balık yağı, kas dokusunun anabolik etkilerini arttırmakta ve egzersiz sırasında enerji metabolizmasını harekete geçirmektedir.
Kısaca balık yağı; vücuttaki artık maddelerin daha hızlı dışarı atılmasına (detoks etkisi) yardımcı olmaktadır ve hücresel düzeyde iyileşme ve daha hızlı kas artışı sağlayarak, daha ince ve daha iyi hissetmenize olanak tanımaktadır.
Gebelikte balık yağı kullanımı: Vitamin mineral takviyelerin yanında omega 3 kullanımı da hamile bayanlara tavsiye edilmektedir. Hamilelikte balık yağı kullanımı gebeliğin son üç ayında ve de doğumdan sonraki ilk birkaç ayda emziren annelerin kullanması için önerilmektedir. Gebeliğin son aylarında anneden bebeğe fazla oranda omega 3 geçer. Balık yağının bebeklerin merkezi sinir sistemine ve bedensel gelişimine olumlu katkı bulunduğu dile getirilen bir tespittir.
Uyarı:
Balığın karaciğerinden üretilmiş olan balık yağlarını hamileler kullanmamalıdır. Çünkü bu balık yağı çeşidinin içinde (retinol) A vitamini yüksek oranda bulunur ve de A vitamini vücutta depo edilen bir vitamin olması sebebiyle yüksek dozları anne karnındaki bebeğe zarar verir. Hamileler Balığın gövdesinden üretilen ve A vitamini içermeyen balık yağı çeşidini kullanmalıdır.
Her balıkta omega 3 bulunmaz. Somon, uskumru, ringa balığı, sardalye, alabalık omega 3 içeren balıklardır. Soğuk sularda yaşayan yağlı balıklar da omega 3 yağ asitleri daha fazladır. Balıklar bu maddeyi planktonlardan üretirler.
Diğer omega 3 kaynakları ceviz, semizotu, keten tohumudur.
Balık yağı kullanımı: Günde 1-3 gr tavsiye edilmektedir. Bazı durumlarda daha fazla miktarda da kullanılmaktadır.
Kan sulandırıcı sentetik ilaç kullananlar doktora danışmadan balık yağı takviyelerini kullanmamalıdır.
Ameliyat olacak kişiler ameliyattan önce balık yağı kullanımını kesmelidir.
Dr. Ateş Şendil
Comments are closed.