Menisküsler uyluk kemiği ve kaval kemiğinin eklem yüzeyleri arasındaki boşluğu kısmen dolduran, yarım ay biçimindeki fibro-kıkırdak oluşumlardır. Bu oluşumlar eklemi, bütün hareketler sırasında stabilize eder ve içe dışa döndürme hareketi, ayrıca ayağı içe ve dışa doğru açma ve kapama hareketinin sınırlandırılmasını sağlar. Yine menisküsler yük binen bölgenin yüz ölçümünü artırarak uyluk ve kaval kemiği arasında bir amortisör görevi görür ve ayrıca eklemin kayganlığını sağlarlar. Menisküsler diz ekleminde tanımlandığı ilk yıllarda fonksiyonsuz kassal kalıntılar olarak adlandırılmıştır. Ancak daha sonraki yıllarda, diz ekleminin biyomekanik yapısı için çok önemli bir yapı taşı olduğu bilimsel çalışmalarda gösterilmiştir. Eklem içinde ise kıkırdak yapıda, yarım aya benzeyen iç ve dış olmak üzere 2 tane menisküs vardır. Menisküslerin görevleri yük binen bölge yüzölçümünü arttırma, yükü dağıtma, şokları emme, sağlamlığı arttırma ve kayganlığı sağlamakdır. Menisküsler Tibia üst yüzü olan platoyu derinleştirerek konkav çukurluk yaparlar. İç menisküs C şeklindedir, dış menisküs ise daha yuvarlak yapıdadır. Menisküslerin ön ve arka uçları (boynuzları) tibia kemiğine geri kalan kısımları ise eklem kapsülüne yapışır.
Alt ekstremite spor yaralanmaları sıklıkla diz bölgesinde oluşur. Diz yaralanmaları içerisinde ise ilk sırayı menüsküs yaralanmaları alır. Menüsküs yaralanmaları, erkek sporcularda 2.5 kat daha fazla oranda görülür. En sık görüldüğü dönem; erkelerde 31-40 yaş, kadınlarda 11-20 yaş aralığıdır. 60 yaş ve üzerindeki kişilerde %60 oranında dejeneratif menüsküs yırtıkları görülür.
Menisküs yaralanmaları hemen, hemen bütün spor dallarında görülmekle birlikte özellikle temas sporlarında görülme oranı daha fazladır. Dış menisküs yaralanmaları çoğu zaman bağ yaralanmaları ile birliktedir. Bu kısmen dış yan bağa bağlı olmasından, kısmen de darbelerin çoğu zaman dizin dış yanına isabet ederek kaval kemiğinin dışa doğru dönmesine yol açmasından kaynaklanmaktadır. Gerçekten de dış menisküs yaralanmalarının sıklığı iç menisküs yaralanmalarının hemen, hemen beş katı kadar fazla sıklıkla olmaktadır. Menisküs yaralanmaları çoğu zaman diz ekleminin hareket zorlamalarına yol açan kuvvetler sonucu oluşur. Ayağın ve alt bacağın uyluk kemiğine göre dışa doğru dönmesi durumunda yaralanma en çok dış menisküste oluşur. Buna karşılık ayağın ve alt bacağın içe doğru dönmesi durumunda en kolay iç menisküs zarar görür. Menisküs yaralanmaları ayrıca ayak ekleminin aşırı şekilde içe ve/veya dışa doğru açılıp kapanması sonucu da gelişebilir. Yaşlılarda menisküsler normal vücut hareketleri sırasında, örneğin dizler aşırı büküldüğünde dış eklerin yol açtığı zayıflık nedeniyle zarar görebilir.
Menisküs yaralanmaları herhangi bir darbe sonucuysa, yırtılma menisküs boyunca dikey olarak gelişir. Yaşlılarda ise yatay yırtıklar daha çok görülür.
İÇ MENİSKÜS YARALANMALARI BULGULARI
Hareket sırasında veya sonrasında dizin içyan tarafında ağrı olması
Kilitlenme
Menisküs sıkıştırma testlerinde dizin iç tarafında ağrı olması
Bazan eklemde sıvı toplanması
Kuadriseps kasında zayıflama
DIŞ MENİSKÜS YARALANMALARI BULGULARI
Hareket sırasında veya sonrasında dizin dışyan tarafında ağrı olması. Birçok vakada ağrı belirli süre egzersiz yaptıktan sonra ortaya çıkar.
Kilitlenme
Menisküs sıkıştırma testlerinde dizin dış tarafında ağrı olması
Kuadriseps kasında zayıflama
TANI
Tanı fizik muayene ve Mr çekilmesi ile konulur.
TEDAVİ
Menisküs yırtılmalarında ligaman (bağ) yaralanmalarından farklı olarak acil tedavi gerekmez. Bir süre beklenebilir. Bu dönemde hastalara genellikle kuvvet egzersizleri verilir ve hastalar bundan oldukça fayda görürler. Dizde takılma ve boşalma hissi olana kadar ameliyat gerekmeyebilir. Yırtık Artroskopi hem teşhis hem tedavi için kullanılır. Artroskopi ile ameliyatlar, ameliyat yeri küçük, ağrı ve şişliğin açık ameliyatlardan çok daha az olması nedeni ile daha başarılıdır. Bütün spor yaralanmalarında olduğu gibi rehabilitasyona hemen başlanmalıdır.
Dr. Ateş ŞENDİL
Comments are closed.